Οθόνες και παιδιά: Δεν μετράει μόνο το πόσο χρόνο περνάνε, αλλά το πώς

Οι καυγάδες ανάμεσα σε γονείς και παιδιά για το πόση ώρα πρέπει να περνάνε στην οθόνη – τηλεόραση, υπολογιστή, τάμπλετ ή όλο και πιο συχνά πλέον στο smartphone  – είναι ενίοτε ομηρικοί.

Εξίσου ομηρικές είναι οι διαφωνίες των ειδικών για το αν τα μικρά παιδιά  πρέπει να εκτίθενται σε οθόνες, από ποια ηλικία και για πόσο χρόνο.

Νέο συγκεντρωτική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο ψηφιακό περιοδικό εκλαϊκευμένης επιστήμης The Conversation, τονίζει ότι αυτό που μετράει περισσότερο δεν είναι το «πόσο» αλλά το «πώς».

Πολλές παιδιατρικές ενώσεις συνιστούν τον περιορισμό της έκθεσης σε οθόνες κατά την παιδική ηλικία, ειδικά για παιδιά κάτω των πέντε ετών. Οι έρευνες όμως δείχνουν ότι  δείχνουν ότι η εικόνα δεν είναι τόσο απλή. Τόσο το πλαίσιο όσο και το περιεχόμενο του χρόνου που περνά ένα παιδί μπροστά από την οθόνη είναι καθοριστικά για τον αντίκτυπο που θα έχει στη νευρολογική του ανάπτυξη.

Σωματικές επιπτώσεις

Αρκετές μελέτες έχουν επισημάνει ότι η παρατεταμένη χρήση οθονών μπορεί να προκαλέσει κόπωση των ματιών, ξηροφθαλμία και μυωπία στα παιδιά.

Επιπλέον, η τεχνολογία δεν μπορεί και δεν πρέπει να αντικαταστήσει τη φυσική διέγερση που χρειάζονται τα παιδιά. Το ελεύθερο παιχνίδι, η σωματική άσκηση, η φυσική  αλληλεπίδραση πρόσωπο με πρόσωπο και η επαφή με τη φύση είναι όλα απαραίτητα για την ανάπτυξη ενός παιδιού. Η αντικατάσταση αυτών των εμπειριών με υπερβολικό και παθητικό χρόνο μπροστά στις οθόνες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο παχυσαρκίας και μαθησιακών δυσκολιών.

Νευροψυχολογικές επιπτώσεις

Πέρα από τις σωματικές επιπτώσεις, υπάρχουν ανησυχίες για το πώς επιδρά η έκθεση των παιδιών στις οθόνες στην ικανότητα συγκέντρωσης, στη γλωσσική εκμάθηση και έκφραση ακόμα και στα συναισθήματα. Το άρθρο του Conversation συγκρίνει τα αποτελέσματα από 102 μελέτες που διεξήχθησαν σε παιδιά κάτω των τριών ετών. Πέρα από τις διαφορές, το κοινό συμπέρασμα είναι ότι ο ότι ο χρόνος που περνούν τα παιδιά μπροστά στις οθόνες δεν είναι ο μόνος παράγοντας – οι συνθήκες και το πλαίσιο είναι επίσης ζωτικής σημασίας.

Για παράδειγμα, η παρουσία ενός ενήλικα που σχολιάζει ή αλληλεπιδρά με το περιεχόμενο μαζί με το παιδί ενισχύει τη μάθηση και την προσοχή. Αντίθετα, η παθητική ή χωρίς επίβλεψη έκθεση ενέχει κίνδυνο για τη γνωστική ανάπτυξη.

Αν χρησιμοποιούνται για εκπαιδευτικούς σκοπούς και υπό επίβλεψη, τα tablet, τα κινητά τηλέφωνα και η τηλεόραση μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμα εργαλεία μάθησης, αλλά αν χρησιμοποιούνται απρόσεκτα μπορούν να περιορίσουν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις που ο αναπτυσσόμενος εγκέφαλος έχει τόση ανάγκη.

Το πραγματικό πρόβλημα: ακατάλληλο περιεχόμενο

Ο κύριος κίνδυνος δεν είναι απαραίτητα η οθόνη αυτή καθεαυτή, αλλά το περιεχόμενό της. Η πρόωρη έκθεση σε περιεχόμενο που δεν είναι κατάλληλο για παιδιά συνδέεται με δυσκολίες στην ικανότητα συγκέντρωσης καθώς και με καθυστερήσεις στην εκμάθηση της γλώσσας. Αν και οι μελέτες δεν αποδίδουν αιτιώδη συνάφεια, τα προβλήματα δεν οφείλονται εξ ολοκλήρου στον χρόνο που περνούν τα παιδιά μπροστά στην οθόνη.

Η παθητική παρακολούθηση πλατφορμών όπως το YouTube μπορεί επίσης να έχει αρνητικές επιπτώσεις στα μικρότερα παιδιά: τα παιδιά ηλικίας δύο έως τριών ετών που εκτίθενται περισσότερο σε αυτή την πλατφόρμα τείνουν να έχουν χαμηλότερα επίπεδα γλωσσικής ανάπτυξης. Οι ερευνητές αποδίδουν αυτό το φαινόμενο στην προαναφερθείσα μείωση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης.

Άλλες μελέτες έχουν συνδέσει την υπερβολική παρακολούθηση τηλεόρασης με την υπερκινητικότητα στην ηλικία των επτά ετών, με χαμηλές επιδόσεις στα μαθηματικά και περιορισμένο λεξιλόγιο. Έχει επίσης διαπιστωθεί ότι η υπερβολική παρακολούθηση τηλεόρασης μεταξύ 15 και 48 μηνών τριπλασιάζει την πιθανότητα καθυστερημένης γλωσσικής ανάπτυξης.  Στα ίδια συμπεράσματα έχουν καταλήξει και νεότερες έρευνες, που εστιάζουν στο YouTube.

Πότε η τεχνολογία βοηθάει

Τα ψηφιακά προγράμματα που έχουν σχεδιαστεί για να βελτιώσουν την προσοχή και τις εκτελεστικές λειτουργίες σε παιδιά ηλικίας τεσσάρων ως έξι ετών δεν έχουν δείξει μόνο βελτίωση σε αυτές τις ικανότητες, αλλά και στη νοημοσύνη, την προσοχή και τη λειτουργική μνήμη.

Η προβολή εκπαιδευτικού περιεχομένου βελτιώνει επίσης τη γλώσσα σε παιδιά ηλικίας τριών και τεσσάρων ετών, ειδικά αν το περιεχόμενο που παρουσιάζεται έχει πλούσια αφήγηση.

Επιπλέον, η τεχνολογία μπορεί να ενισχύσει την κοινωνική ένταξη και παρέμβαση. Σε ψυχοκοινωνικά ευάλωτα παιδιά ηλικίας τεσσάρων με πέντε ετών, οι ψηφιακές παρεμβάσεις διεγείρουν τη λειτουργική μνήμη και την αυτορρύθμιση. Σε παιδιά με αυτισμό (ηλικίας τριών ως 16 ετών), μελέτη διαπίστωσε ότι η ψηφιακή παρέμβαση βελτιώνει την προσοχή και την κοινωνική αλληλεπίδραση.

Συστάσεις εμπειρογνωμόνων

Διάφοροι εμπειρογνώμονες έχουν διατυπώσει συστάσεις για τον βέλτιστο τρόπο χρήσης του χρόνου που αφιερώνεται στις οθόνες:

• Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής προτείνει να αποφεύγονται οι οθόνες για παιδιά κάτω των 18 μηνών (εκτός από τις βιντεοκλήσεις). Όταν είναι 18-24 μηνών, συνιστάται να καταναλώνουν μόνο ποιοτικό περιεχόμενο, πάντα συνοδευόμενα από ενήλικες. Στην περίπτωση παιδιών ηλικίας δύο ως πέντε ετών, θα πρέπει να επιτρέπεται το πολύ μία ώρα την ημέρα εκπαιδευτικού περιεχομένου.
• Συνιστούν επίσης τη χρήση των οθονών ως εκπαιδευτικό εργαλείο (και όχι ως μέσο απόσπασης της προσοχής), το να δίνουμε το παράδειγμα της υγιούς χρήσης της τεχνολογίας μέσω των δικών μας πράξεων και την αποφυγή τους πριν τον ύπνο.
• Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά τον περιορισμό του χρόνου που περνούν τα παιδιά μπροστά σε οθόνες σε μία ώρα το πολύ την ημέρα για παιδιά ηλικίας δύο ως τεσσάρων ετών και σε δύο ώρες για παιδιά ηλικίας πέντε έως 17 ετών.

 

Τι είναι το «Sadfishing» – Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς

 Στη σημερινή εποχή της άμεσης σύνδεσης με άλλους στο Διαδίκτυο και συγκεκριμένα μέσω των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης, είναι δυστυχώς πιο εύκολο από ποτέ για τους ανθρώπους και συγκεκριμένα για τα παιδιά και τους εφήβους, να πέσουν θύματα ψεύτικων ταυτοτήτων και απάτης.

Γι’ αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να είναι σε εγρήγορση και να γνωρίζουν τις τελευταίες τάσεις σε αυτού του είδους τα πράγματα που συμβαίνουν στο διαδίκτυο.

Μία από τις τελευταίες «τάσεις» που επανήλθαν στον Παγκόσμιο Ιστό; Το Sadfishing.

Από την κάλυψη της έννοιας του sadfishing μέχρι το πώς διαφέρει από το catfishing, ένας παιδοψυχολόγος προειδοποιεί τους γονείς και τους παππούδες για τα σημάδια που πρέπει να προσέχουν. Επιπλέον, μάθετε πώς να βοηθήσετε τα παιδιά και τα εγγόνια σας να αποφύγουν αυτή τη συμπεριφορά στο διαδίκτυο.

Πώς διαφέρει το «Sadfishing» από το «Catfishing»;

Ίσως γνωρίζετε ήδη τον όρο «Τι είναι το «Sadfishing» – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς και οι παππούδες για να προστατέψουν τα παιδιά τους », κατά τον οποίο κάποιος δημιουργεί μια ψεύτικη ταυτότητα στο διαδίκτυο προκειμένου να ξεγελάσει τους άλλους. Το catfishing έχει γίνει ένας γενικός όρος για κάποιον που παραπλανά σκόπιμα τους ανθρώπους στο διαδίκτυο, αλλά μπορεί να αφορά την εξαπάτηση ανθρώπων για χρήματα, τον εκβιασμό τους ή ακόμη και την κλοπή της ταυτότητάς τους.

Στην πραγματικότητα, τα άτομα κάτω των 20 ετών πέφτουν θύμα διαδικτυακής απάτης συχνότερα από τα άτομα άλλων ηλικιακών ομάδων. Μια μελέτη του 2023 από τον ιστότοπο Social Catfish ανέφερε ότι οι έφηβοι και τα παιδιά παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση (σχεδόν 2.500%) των χρημάτων που χάθηκαν μεταξύ 2017 και 2022.

Από την κάλυψη της έννοιας του sadfishing μέχρι το πώς διαφέρει από το catfishing, ένας παιδοψυχολόγος προειδοποιεί τους γονείς και τους παππούδες για τα σημάδια που πρέπει να προσέχουν. Επιπλέον, μάθετε πώς να βοηθήσετε τα παιδιά και τα εγγόνια σας να αποφύγουν αυτή τη συμπεριφορά στο διαδίκτυο.

Πώς διαφέρει το «Sadfishing» από το «Catfishing»;

Ίσως γνωρίζετε ήδη τον όρο «Τι είναι το «Sadfishing» – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς και οι παππούδες για να προστατέψουν τα παιδιά τους », κατά τον οποίο κάποιος δημιουργεί μια ψεύτικη ταυτότητα στο διαδίκτυο προκειμένου να ξεγελάσει τους άλλους. Το catfishing έχει γίνει ένας γενικός όρος για κάποιον που παραπλανά σκόπιμα τους ανθρώπους στο διαδίκτυο, αλλά μπορεί να αφορά την εξαπάτηση ανθρώπων για χρήματα, τον εκβιασμό τους ή ακόμη και την κλοπή της ταυτότητάς τους.

Στην πραγματικότητα, τα άτομα κάτω των 20 ετών πέφτουν θύμα διαδικτυακής απάτης συχνότερα από τα άτομα άλλων ηλικιακών ομάδων. Μια μελέτη του 2023 από τον ιστότοπο Social Catfish ανέφερε ότι οι έφηβοι και τα παιδιά παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση (σχεδόν 2.500%) των χρημάτων που χάθηκαν μεταξύ 2017 και 2022.

Έχοντας αυτό κατά νου, οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ένας σχετικά νέος όρος, το «sadfishing», έχει επίσης επανέλθει στο λεξικό. Βασισμένος στην ιδέα του catfishing, επινοήθηκε το 2019 και έχει κερδίσει έδαφος ως όρος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Τι είναι το Sadfishing;

Όπως εξηγεί η παιδοψυχολόγος Erica Miller, PhD, το sadfishing είναι η ανάρτηση διαδικτυακού περιεχομένου, ηθελημένα ή αθέλητα, που προκαλεί τη συμπάθεια και τη συμπόνια των άλλων. Παρόλο που το sadfishing δεν οδηγεί απαραίτητα σε απώλεια χρημάτων ή κλοπή ταυτότητας, εκμεταλλεύεται τη συμπόνια των ανθρώπων προκειμένου να επιδιώξει την προσοχή, την κατανόηση ή τη δέσμευση των οπαδών.

Μπορεί να περιλαμβάνει πράγματα όπως δραματικές, αόριστες αναρτήσεις που δεν έχουν πλαίσιο, βίντεο ή selfies με κλάματα, αναζήτηση επικύρωσης μέσω ακραίας θλίψης ή κοινοποίηση υπερβολικών πληροφοριών όταν πρόκειται για συναισθηματικά, ιδιωτικά θέματα.

Το παιδί σας μπορεί να πέσει θύμα αυτής της τάσης ή ακόμα και να το κάνει το ίδιο.

Γιατί το Sadfishing έχει γίνει τάση;

H Δρ Μίλερ πιστεύει ότι δεδομένου ότι οι έφηβοι στρέφονται όλο και περισσότερο στις διαδικτυακές μορφές ως μέσο κοινωνικοποίησης και επικύρωσης και συχνά συγκρίνουν τον εαυτό τους με άλλους ή αναζητούν «συμπάθειες», το sadfishing είναι απλώς ένας τρόπος να κερδίσουν την προσοχή και την υποστήριξη των άλλων με έναν τρόπο που μπορεί να φαίνεται ακίνδυνος στην επιφάνεια, αλλά μπορεί να παίξει με τα συναισθήματα και τη συμπάθεια των ανθρώπων.

Ποιες είναι οι αρνητικές συνέπειες του Sadfishing;

«[Το Sadfishing] προωθεί την ιδέα ότι για να τραβήξεις την προσοχή ή να γίνεις αρεστός, πρέπει να είσαι δραματικός ή να έχεις μια θλιβερή ιστορία, ότι δεν αξίζουμε ενσυναίσθηση ή συμπόνια με τις τρέχουσες ιστορίες μας», λέει h Δρ Μίλερ.

«Στέλνει το μήνυμα ότι δεν είμαστε αρκετοί όπως είμαστε – οι ιστορίες και οι εμπειρίες μας δεν έχουν σημασία αν δεν δραματοποιήσουμε».

Όταν κάποιος δημοσιεύει τέτοιου είδους ιστορίες στο διαδίκτυο, δεν υπάρχει σχεδόν κανένας τρόπος να επαληθεύσει την αλήθεια, οπότε μπορεί κάλλιστα να τις επινοεί ή να υπερβάλλει στις λεπτομέρειες.

Πώς μπορούν οι γονείς και οι παππούδες να βοηθήσουν τα παιδιά

Αν είναι αυτοί που κάνουν sadfishing, είναι σημαντικό να καθοδηγήσουν τα παιδιά και τους εφήβους μακριά από αυτή τη συμπεριφορά. Μπορεί να μην έχουν καν πλήρη επίγνωση ότι κάνουν κάτι που θα μπορούσε να έχει αρνητικά αποτελέσματα, τόσο για τους ίδιους όσο και για όσους διαβάζουν τις αναρτήσεις τους.

Για να είστε σε επιφυλακή για το sadfishing, ίσως είναι καλή ιδέα να παρακολουθείτε τους λογαριασμούς του παιδιού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως λέει η Δρ Μίλερ, ή να ενθαρρύνετε έναν ανοιχτό διάλογο στον οποίο θα επικοινωνείτε με το παιδί σας και θα το κάνετε να νιώθει ότι είναι «αρκετό όπως είναι», επικυρώνοντας τις συνθήκες, τις σκέψεις και τα συναισθήματά του.

«Βοηθώντας τα παιδιά να νιώσουν ότι τα βλέπουμε όπως είναι και πιστεύουμε στις τρέχουσες εμπειρίες τους και είμαστε δίπλα τους, θα μειωθεί ιδανικά η ανάγκη τους να λάβουν πρόσθετη επικύρωση με αυτή τη μορφή», λέει η Δρ Μίλερ.

Επίσης, αν το παιδί ή ο έφηβός σας περνάει πραγματικά κάτι και ως αποτέλεσμα θλίβεται, ίσως είναι μια σοφή σκέψη να διερευνήσετε τη δυνατότητα θεραπείας και άλλων υποστηρικτικών μέτρων ψυχικής υγείας.

Τελικά είναι αναπόφευκτο να γίνουμε οι..... γονείς μας;

 Πολλοί αστειευόμαστε την ιδέα ότι είναι γραφτό να γίνουμε σαν τους γονείς μας, αλλά υπάρχει κάποια αλήθεια πίσω από αυτό;

Παίρνουμε όντως τις συνήθειες, τις ιδιοτροπίες και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους ή είναι απλώς μια σύμπτωση όταν συνειδητοποιούμε ότι έχουμε αρχίσει να χρησιμοποιούμε τις ίδιες φράσεις με τη μαμά ή τον μπαμπά μας;

Η γενετική επιρροή: Είναι στο DNA;

Ας ξεκινήσουμε με ένα γεγονός: το 30-60% των χαρακτηριστικών της προσωπικότητάς μας μπορεί να κληρονομηθεί.

Σύμφωνα με την Kendra Cherry από το VeryWell Mind, υπάρχουν πέντε κύριες κατηγορίες προσωπικότητας που κληρονομούμε: η εξωστρέφεια, η ευσυνειδησία, η εξωστρέφεια, η ευχάριστη διάθεση και ο νευρωτισμός – συλλογικά γνωστές ως μοντέλο OCEAN.

Οπότε, ναι, αν πιάνεις τον εαυτό σου να αγχώνεται για μικροπράγματα ή να ασχολείται πολύ με την οργάνωση της βιβλιοθήκης σου, μάλλον φταίνε οι γονείς σου.

Ή πιθανώς ακόμα και οι παππούδες σου.

Αλλά ας μην ξεχνάμε ότι κληρονομούμε και τα καλά στοιχεία, όπως το να είμαστε ανοιχτόμυαλοι ή υπερβολικά ευχάριστοι.

Αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να σας κάνουν εκείνο το άτομο που πάντα βοηθάει τους άλλους ή που είναι συμπονετικό και προσφέρει πάντα μία ζεστή αγκαλιά.

Μια μελέτη του 2018 που δημοσιεύθηκε στο Molecular Psychiatry διαπίστωσε ότι οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ περισσότερων από 700 γονιδίων έχουν μεγαλύτερη επιρροή στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας από ό,τι οι πολιτιστικοί ή περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Οπότε ναι, το όλο θέμα «Είσαι ακριβώς σαν τη μαμά σου» έχει σοβαρό βιολογικό βάρος.

Φύση φροντίδας: Η δύναμη της γονικής μέριμνας

Ωστόσο, η γενετική είναι μόνο ένα μέρος της εξίσωσης.

Το περιβάλλον και οι πολιτιστικοί παράγοντες παίζουν τεράστιο ρόλο στη διαμόρφωση αυτού που γινόμαστε.

Είναι σαν να ψήνεις ένα κέικ: τα γονίδιά σου παρέχουν τα συστατικά, αλλά ο τρόπος που το αναμειγνύεις και το ψήνεις εξαρτάται από την ανατροφή σου.

Εδώ είναι που ξεκινάει η πολυσυζητημένη διαμάχη «φύση εναντίον ανατροφής».

Ενώ τα γονίδιά σας μπορεί να σας έχουν παραδώσει ένα συγκεκριμένο σύνολο χαρακτηριστικών, ο τρόπος που μεγαλώνετε και ο δεσμός που μοιράζεστε με τους γονείς σας μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσονται αυτά τα χαρακτηριστικά.

Τα υιοθετημένα παιδιά, για παράδειγμα, συχνά αντικατοπτρίζουν τη συμπεριφορά των θετών γονέων τους – γεγονός που αποδεικνύει ότι δεν έχει να κάνει μόνο με το DNA, αλλά και με το να μαθαίνεις από τους ανθρώπους γύρω σου.

Έτσι, αν έχετε μετατραπεί ποτέ σε μια μίνι εκδοχή των γονιών σας, δεν είναι μόνο λόγω του γενετικού κώδικα- είναι επίσης επειδή μεγαλώσατε παρακολουθώντας τους.

Αυτός ο δεσμός, ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια, είναι ζωτικής σημασίας.

Έρευνες από την Εθνική Βιβλιοθήκη Ιατρικής δείχνουν ότι έως και το 41% των μητέρων και των βρεφών δεν δένουν σωστά στην αρχή, οδηγώντας σε θέματα όπως η επιλόχειος κατάθλιψη για τη μητέρα και το άγχος στο μωρό. Αυτό το πρώιμο στάδιο του δεσμού, όπως μέσω της επαφής δέρμα με δέρμα ή του θηλασμού, διαμορφώνει τη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού.

Δεν είστε κολλημένοι με την προσωπικότητα των γονιών σας

Αλλά εδώ είναι τα καλά νέα: επειδή είστε γενετικά συνδεδεμένοι κάρι συγκεκριμένο τρόπο, δεν σημαίνει ότι έχετε κολλήσει σε αυτό.

Στην πραγματικότητα, η κωμικός Taylor Tomlinson το θέτει τέλεια στο κωμικό σόου του Netflix Look at You, λέγοντας ότι στα 20 σας, έχετε χρόνο να «ψαρέψετε» τα θέματά σας πριν «παγώσει η λίμνη σας» στα 30 σας.

Με άλλα λόγια, η αλλαγή είναι ευκολότερη όταν είσαι νεότερος, αλλά ποτέ δεν είναι αργά για να αρχίσεις να δουλεψεις στον εαυτό σου.

Η τελική λέξη: Εσείς επιλέγετε

Στο τέλος της ημέρας, η ιδέα του να «γίνεις σαν τους γονείς σου» δεν είναι μύθος, αλλά δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται.

Ενώ η γενετική και η ανατροφή θέτουν τις βάσεις για το ποιος είστε, έχετε τη δύναμη να αλλάξετε.

Έχετε ελεύθερη βούληση, εγκέφαλο και την ικανότητα να προσαρμόζεστε. Έτσι, αν έχετε κληρονομήσει τη γκρινιάρα συμπεριφορά του πατέρα σας ή την τάση της μητέρας σας να ανησυχεί, δεν χρειάζεται να ζείτε για πάντα με αυτό.

Μπορείτε να ξαναγράψετε το σενάριο. Και όταν το κάνεις, απλά να θυμάσαι: το θέμα δεν είναι να ξεφορτωθείς τα κακά πράγματα- το θέμα είναι να γίνεις η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου.

Γιατί, είτε σας αρέσει είτε όχι, οι γονείς σας μπορεί να είχαν κάποια σχέση με το ποιος είστε σήμερα – αλλά εσείς είστε αυτός που θα αποφασίσει ποιος θα είστε αύριο.

Οι γονείς έχουν…. νεότερο εγκέφαλο

 Ένα αναπάντεχο όφελος της γονεϊκότητας προέκυψε από μια νέα μελέτη ερευνητών στις ΗΠΑ η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Proceedings of the National Academy of Sciences». Ποιο είναι αυτό; Η προστασία ενάντια στη γήρανση του εγκεφάλου.

«Νεανικά» μοτίβα συνδεσιμότητας

Συγκεκριμένα η μελέτη που περιέλαβε σχεδόν 37.000 ενηλίκους και η οποία διεξήχθη από ερευνητές του Rutgers Health και του Πανεπιστημίου Γέιλ έδειξε ότι οι γονείς εμφανίζουν μοτίβα συνδεσιμότητας του εγκεφάλου τα οποία έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τις τυπικές αλλαγές που θα αναμενόταν να παρουσιάζει ο εγκέφαλος με την πάροδο του χρόνου. Μάλιστα η θετική επίδραση φάνηκε να αυξάνεται για κάθε επιπλέον παιδί που αποκτούσε κάποιος.

«Οσο περισσότερα παιδιά είχε κάποιος τόσο μεγαλύτερες ήταν οι διαφορές που εμφανίζονταν στον εγκέφαλο».

Τα ευρήματα ίσχυαν τόσο για τις μητέρες όσο και για του πατεράδες, γεγονός που μαρτυρεί ότι τα… εγκεφαλικά οφέλη συνδέονται με την εμπειρία της γονεϊκότητας και όχι με βιολογικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα αποκλειστικά στις γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη.

«Οι περιοχές που εμφανίζουν πτώση στη λειτουργική συνδεσιμότητα καθώς οι άνθρωποι γερνούν είναι αυτές ακριβώς οι περιοχές που συνδέονται με αυξημένη συνδεσιμότητα στα άτομα που έχουν παιδιά» ανέφερε ο κύριος συγγραφέας της μελέτης Αβραάμ Χολμς, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή Robert Wood Johnson και μέλος του Ινστιτούτου Rutgers για την Υγεία του Εγκεφάλου καθώς και του Κέντρου για την Προηγμένη Απεικονιστική Ερευνα του Ανθρώπινου Εγκεφάλου.

Η μελέτη

Στο πλαίσιο της μελέτης αναλύθηκαν απεικονίσεις του εγκεφάλου καθώς και το οικογενειακό ιστορικό συμμετεχόντων στη Βιοτράπεζα του Ηνωμένου Βασιλείου (UK Biobank), μια βάση βιοϊατρικών δεδομένων πολύ μεγάλης κλίμακας. Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στην επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών περιοχών του εγκεφάλου και ιδίως περιοχών που εμπλέκονται στην κίνηση, στην αισθητηριακή ικανότητα και στην κοινωνική σύνδεση.

Κίνηση και αισθητηριακή ικανότητα

Όπως είδαν, οι γονείς που είχαν περισσότερα παιδιά έτειναν να εμφανίζουν μεγαλύτερη συνδεσιμότητα σε εγκεφαλικά δίκτυα -«κλειδιά», κυρίως σε αυτά που εμπλέκονται στην κίνηση και στην αισθητηριακή ικανότητα. Αυτά ακριβώς τα δίκτυα παρουσιάζουν μειωμένη συνδεσιμότητα με την πάροδο του χρόνου.

Πιο πολλά παιδιά, πιο μεγάλα οφέλη

 «Παρατηρήσαμε ένα εκτεταμένο μοτίβο λειτουργικών αλλαγών – όσο περισσότερα παιδιά είχε κάποιος τόσο περισσότερο αυξανόταν η λειτουργική συνδεσιμότητα στα σωματο-αισθητηριακά και κινητικά δίκτυα» ανέφερε ο δρ Χολμς και προσέθεσε ότι η επίδραση αυτή ήταν σωρευτική. «Οσο περισσότερα παιδιά είχε κάποιος τόσο μεγαλύτερες ήταν οι διαφορές που εμφανίζονταν στον εγκέφαλο».

Φυσική δραστηριότητα, κοινωνική αλληλεπίδραση, νοητική εγρήγορση

Τα ευρήματα αυτά έρχονται σε αντίθεση με αναφορές σχετικά με το ότι η απόκτηση παιδιών προκαλεί κατά κύριο λόγο στρες και πίεση.

Οι γονείς που συμμετείχαν στη μελέτη εμφάνιζαν επίσης υψηλότερα επίπεδα κοινωνικής αλληλεπίδρασης

Ουσιαστικώς, σύμφωνα με τη νέα μελέτη, η γονεϊκότητα προσφέρει ενός είδους περιβαλλοντικό εμπλουτισμό που μπορεί να ωφελήσει τον εγκέφαλο μέσω της αύξησης της φυσικής δραστηριότητας, της κοινωνικής αλληλεπίδρασης αλλά και της γνωστικής και νοητικής εγρήγορσης.

Οι γονείς που συμμετείχαν στη μελέτη εμφάνιζαν επίσης υψηλότερα επίπεδα κοινωνικής αλληλεπίδρασης καθώς, λόγω των παιδιών, διέθεταν μεγαλύτερα κοινωνικά δίκτυα.

Αξιοποίηση και σε άλλες σχέσεις

Πάντως σύμφωνα με τους ερευνητές, τα νέα αποτελέσματα μπορούν να έχουν εφαρμογή και σε άλλες σχέσεις πέραν της σχέσης γονέα-παιδιού. «Θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε τις ίδιες διαδικασίες που είδαμε να λαμβάνουν χώρα στους ανθρώπους που έχουν παιδιά και σε άλλους ανθρώπους που πιθανώς αυτή τη στιγμή δεν διαθέτουν ένα κοινωνικό δίκτυο όπως αυτό που έχουν οι γονείς χάρη ακριβώς στο ότι είναι γονείς» κατέληξε ο καθηγητής Χολμς.

Οι νέοι γονείς ψηφίζουν αρχαίους για τα ονόματα των παιδιών τους

 

Τον Μάρτιο του 1819, παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης, τα κελεύσματα του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού αντηχούσαν με ένταση στον ελλαδικό χώρο.

Τα γεγονότα εγκυμονούσαν εξελίξεις, όταν ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ εξέδωσε μια ιστορική εγκύκλιο: Στην τελευταία της παράγραφο, με μια απρόσμενη αναφορά του, ο Γρηγόριος Ε΄ στηλιτεύει ως «ανάρμοστη κατάχρηση» την επαναφορά της αρχαίας ονοματοδοσίας στα παιδιά και καθοδηγεί τους κληρικούς να πράττουν αναλόγως.

Ο Πατριάρχης  αποφασίζει να παρέμβει καθώς το φαινόμενο έχει αρχίσει να λαμβάνει μαζικά χαρακτηριστικά. Η ευρωπαϊκή αρχαιολατρία μεταφέρεται στην Ελλάδα με ραγδαίους ρυθμούς, με ενδεικτική την περίπτωση των ελληνικών πλοίων: λίγο πριν απ’ την Επανάσταση το 90% των πλοίων που θα λάμβαναν μέρος στον Αγώνα έφεραν αρχαιοελληνικά ονόματα. Και αυτό που ξεκίνησε ως πειραματισμός με τα πλοία, συνεχίστηκε με τα παιδιά που γεννιούνταν

Τι μεσολάβησε αυτά τα 200 χρόνια από την εγκύκλιο του Γρηγορίου Ε’ μέχρι σήμερα που, με βάση τα επίσημα στοιχεία των ληξιαρχείων, παρατηρείται μια δυναμική επανεμφάνιση των αρχαιοελληνικών ονομάτων στη χώρα μας; Την ενδιαφέρουσα ιστορία της αρχαιοελληνικής ονοματοδοσίας, ένα θέμα που έχει βρεθεί στο επίκεντρο μιας υπόγειας διαμάχης αιώνων, αποκαλύπτει μέσα από ιστορικά ντοκουμέντα και σύγχρονα στοιχεία, ο μελετητής και συγγραφέας Μηνάς Παπαγεωργίου.

Σύμφωνα με την έρευνά του, η οποία παρουσιάζεται στο βιβλίο «Η ανάρμοστος κατάχρησις» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις iWrite, την περίοδο 2020-2022 παρατηρήθηκε στην Ελλάδα αύξηση κατά 28% στην επιλογή αρχαιοελληνικών ονομάτων από τους έλληνες γονείς, σε σχέση με μια δεκαετία πριν, την περίοδο 2010-2012.

«Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το θέμα εμφανίζεται και επανεμφανίζεται σε τρεις φάσεις της Ιστορίας», λέει  ο Μηνάς Παπαγεωργίου. «Αρχικά θέλησα να διερευνήσω πότε και πώς ξεκίνησαν οι Ελληνες να δίνουν ονόματα Αγίων στα παιδιά τους αντί για τα ονόματα των παππούδων τους. Εφτασα, έτσι, στους λόγους του Ιωάννη του Χρυσοστόμου οι οποίοι εντάσσονται στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτικής του Βυζαντίου απέναντι στον ελληνικό πολιτισμό.

Η πρώτη επιστροφή στην αρχαία ονοματοδοσία συντελέστηκε προεπαναστατικά. Μάλιστα, στο πλαίσιο των ερευνών μου για την περίοδο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, ήρθα αντιμέτωπος με εντυπωσιακά καταγεγραμμένα περιστατικά μαζικών αρχαίων ονοματοδοσιών σε σχολές που ελέγχονταν από διαφωτιστές λογίους.

Το δεύτερο κύμα εμφανίζεται στα τέλη του 19ου αιώνα με αρχές του 20ου σε περιοχές που επιθυμούσαν να ενταχθούν στο νέο ελληνικό κράτος αλλά δεν τα είχαν ακόμη καταφέρει, όπως στη Μακεδονία, στα νησιά του Αιγαίου, στη Μικρά Ασία και την Καππαδοκία. Σε αυτήν την περίπτωση έχουμε επαναφορά των αρχαίων ελληνικών ονομάτων ως δηλωτικό εθνισμού.

Το τρίτο κύμα, το προσεγγίζω όχι τόσο ιστοριογνωσιακά όσο δημοσιογραφικά. Ως νέος γονιός και «θαμώνας» σε παιδικές χαρές άρχισα να ακούω γύρω μου όλο και περισσότερα αρχαιοελληνικά ονόματα μικρών παιδιών.

Μου μπήκε λοιπόν το μικρόβιο να ψάξω στα αρχεία της υπηρεσίας ψηφιακής διακυβέρνησης του υπουργείου Eσωτερικών τη συχνότητα των αρχαίων ελληνικών ονομάτων στα 150 δημοφιλέστερα ονόματα που επέλεξαν οι έλληνες γονείς για τα παιδιά τους την περίοδο 2010-2012 και 2020-2022. Και διαπίστωσα ότι υπήρξε αύξηση κατά 28%».

Πιο «περιζήτητα»

Οπως προκύπτει, τα ονόματα Αλέξανδρος, Φίλιππος, Νεφέλη, Λυδία, Αριάδνη, Δανάη, Μάξιμος, Μυρτώ, Αθηνά, Αρτεμις, Αχιλλέας και Ιριδα συγκαταλέγονται στα πιο «περιζήτητα» αρχαιοελληνικά ονόματα της τριετίας 2020-2022 στην Ελλάδα. Την κορυφή της λίστας με τα 150 δημοφιλέστερα ονόματα εξακολουθούν να καταλαμβάνουν τα παραδοσιακά ονόματα Γιώργος, Μαρία, Κωνσταντίνος.

«Η δυναμική επανεμφάνιση αρχαιοελληνικών ονομάτων τα τελευταία χρόνια έχεις αφώς διαφορετικά αίτια σε σχέση με τις δύο προηγούμενες περιόδους», λέει ο Μηνάς Παπαγεωργίου. «Σχετίζεται με την απομάκρυνση από τους παραδοσιακούς θεσμούς και από τον εκκλησιαστικό λόγο ειδικά μετά την πανδημία», συμπληρώνει και εξηγεί πως όλες αυτές οι μεταβάσεις δεν έγιναν «αναίμακτα».

«Στο βιβλίο καταγράφω όλες τις εκκλησιαστικές εγκυκλίους που εκδόθηκαν για το θέμα από το 1894 ως το 1997.  Ειδικά στα τέλη του 19ου αιώνα και τη δεκαετία του ’30 η Εκκλησία προσπάθησε είτε άμεσα είτε με έμμεσο τρόπο να απαγορεύσει τα αρχαιοελληνικά ονόματα. Τελικά, όμως, καταλαβαίνοντας πλέον ότι τα αρχαία ονόματα δεν ήταν δυνατόν να εξαφανιστούν από την ελληνική πραγματικότητα, με μία κίνηση ματ η Εκκλησία ενέταξε πολλά αρχαία ελληνικά ονόματα στο εορτολόγιό της και έτσι στη συνείδηση κάποιων που ήθελαν να επιλέξουν αρχαίο όνομα για το παιδί τους αλλά είχαν δισταγμούς για θρησκευτικούς λόγους, η επιλογή αυτή αποενοχοποιήθηκε».

Έρευνα : Οι γονείς έχουν αγαπημένο.... παιδί!

 Όλα τα αδέρφια. Όλα όμως. Όλα. Όλα έχουν αναρωτηθεί αν οι γονείς τους έχουν… αγαπημένο παιδί.

Όποιον γονέα και να ρωτήσετε θα σας απαντήσει με πάθος πως «όχι, κάτι τέτοιο αποτελεί προϊόν επιστημονική φαντασίας».

Κι όμως! Η αλήθεια είναι πολύ πολύ διαφορετική, αφού μια νέα έρευνα έρχεται να ανατρέψει όλα όσα γνωρίζουμε γύρω από το θέμα «αγαπημένο παιδί» σε μια οικογένεια!

Συγκεκριμένα, η εν λόγω έρευνα υποστηρίζει πως οι γονείς έχουν, εν τέλει, αγαπημένο παιδί και… ας μην το παραδέχονται.

Τι έδειξε η έρευνα για το «αγαπημένο παιδί»

Στη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Psychological Bulletin, έλαβαν μέρος περίπου 19,400 γονείς.

Οι συμμετέχοντες εξετάστηκαν για τις θετικές και αρνητικές αλληλεπιδράσεις με τα παιδιά τους, τον χρόνο που τους αφιερώνουν και τους τρόπους που ελέγχουν ή ρυθμίζουν τη συμπεριφορά τους.

Για παράδειγμα, οι εκδηλώσεις αγάπης, οι έπαινοι, οι συγκρούσεις, οι τιμωρίες, οι κανόνες, ο κοινός ελεύθερος χρόνος, τα υλικά αγαθά και τα όρια είναι κάποιες από τις παραμέτρους που οι ερευνητές έλαβαν υπόψη τους.

Ποιο παιδί είναι πιο ευνοημένο από τους γονείς τους

Όπως διαπιστώθηκε, λοιπόν, τα κριτήρια για να θεωρηθεί ένα παιδί αγαπημένο είναι αρκετά, καθώς κάθε οικογένεια είναι διαφορετική. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες περιπτώσεις, που δεν μπορούμε να τις παραβλέψουμε.

Σύμφωνα, λοιπόν, με το πόρισμα, οι περισσότεροι γονείς τείνουν να ευνοούν τις κόρες τους. Παράλληλα, τα παιδιά που είναι υπεύθυνα στην καθημερινότητά τους και συνεπή στις σχολικές υποχρεώσεις τους, έχουν ευνοϊκότερη μεταχείριση από το/τα άλλο/άλλα παιδιά της οικογένειας.

Ένας ακόμη παράγοντας που παίζει σημαντικό ρόλο στην αδυναμία που δείχνουν οι γονείς προς τα παιδιά, είναι η σειρά γέννησής τους. Τα μεγαλύτερα παιδιά τείνουν να έχουν περισσότερη αυτονομία. Συνεπώς και μεγαλύτερη προσοχή από τους γονείς τους σε σύγκριση με τα μικρότερα.

Όσον αφορά τώρα, στην εμπιστοσύνη ή στη δυνατότητα λήψης περισσότερων αποφάσεων, αυτά συνήθως σχετίζονται με την ηλικία. Τα μεγαλύτερα παιδιά θεωρούνται πιο υπεύθυνα και συνεπώς έχουν περισσότερα προνόμια στις επιλογές.

Βέβαια, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός, ότι επειδή είναι το πρώτο παιδί και οι γονείς τα βίωσαν όλα μαζί τους για πρώτη φορά, ίσως να ήταν πιο αυστηροί μαζί τους.

Τι απαντούν τα ίδια τα παιδιά

Σε αυτό το σημείο, να επισημάνουμε πως τα παιδιά – οι γονείς των οποίων συμμετείχαν στην έρευνα – ανέφεραν πως δεν αναγνώρισαν σημαντικές διαφορές στη μεταχείριση που είχαν από τους γονείς τους. Η στάση και η συμπεριφορά των γονιών τους δεν καταγράφηκε ως κάτι διαφορετικό στο υποσυνείδητό τους, συνεπώς δεν ένιωσαν πιο ευνοημένα από τα αδέρφια τους.

Ειδήσεις Σήμερα:

Οδηγός «επιβίωσης» για γονείς και μαθητές ενόψει σχολικής χρονιάς

 Οι μέρες αυτές έως την έναρξη της σχολικής χρονιάς είναι αγχωτικές τόσο για τους μαθητές όσο και για τους γονείς, που προσπαθούν να τα προετοιμάσουν σε πρακτικό επίπεδο αλλά και ψυχολογικό. Όπως τονίζουν οι επιστήμονες τα παιδιά είναι πιθανό να βιώνουν ανάμεικτα συναισθήματα για την επιστροφή τους στα θρανία, από τη μία περιέργεια και προσμονή, από την άλλη αβεβαιότητα, κάποιο φόβο και μερικές φορές άγχος.

Για τα περισσότερα παιδιά τα συναισθήματα αυτά είναι απολύτως φυσιολογικά και βελτιώνονται σχεδόν αμέσως. Μερικά παιδιά θα χρειαστούν κάποια παραπάνω βοήθεια και γενικώς ως γονείς είναι καλό να είμαστε έτοιμοι για να αντιμετωπίσουμε την πρόκληση αυτή. Η επιστημονική ομάδα του Μαζί για το Παιδί συνέταξε τον παρακάτω οδηγό για να βοηθήσει γονείς και φροντιστές να υποστηρίξουν τα παιδιά στην επικείμενη μετάβασή τους στην επόμενη σχολική τάξη ή/και εκπαιδευτική βαθμίδα.

Έχει παρατηρηθεί πως κοινές πηγές ανησυχίας για τα παιδιά αποτελούν η απόκτηση νέων φίλων και η διατήρηση των παλιών, η αλλαγή των εκπαιδευτικών και της διδακτέας ύλης, καθώς και η αύξηση του όγκου του διαβάσματος για το σπίτι. Σημάδια του άγχους που εμείς οι ενήλικες μπορούμε να αντιληφθούμε αυτήν την περίοδο είναι διάφορες σωματικές ενοχλήσεις χωρίς βιολογική αιτία, όπως πονοκέφαλοι, δύσπνοια και τρέμουλ), ενώ στο επίπεδο της συμπεριφοράς παρατηρούμε τη μειωμένη ομιλητικότητα του παιδιού, τις τάσεις απόσυρσης, όπως και τα πιο άμεσα αιτήματα για αποφυγή του σχολείου.

Ιδέες για το πώς να υποστηρίξουμε το παιδί

1.Γενικές συμβουλές 

• Η προετοιμασία είναι κομβική. Είναι σημαντικό να προϊδεάσουμε με διάφορους τρόπους το παιδί για το πώς θα μοιάζει ο πρώτος καιρός στο σχολείο. Η προετοιμασία είναι που θα το βοηθήσει να εξοικειωθεί και να προσχεδιάσει μία ρουτίνα μπροστά στο άγνωστο. 
• Βρίσκουμε ήρεμες στιγμές για να ρωτήσουμε το παιδί μας για το πώς αισθάνεται με την επικείμενη επιστροφή του στα θρανία. Προτιμούμε ανοιχτές ερωτήσεις («Πώς αισθάνεσαι;», «Τι σε προβληματίζει;») αντί για κλειστές που απαντώνται με ναι ή όχι («Είσαι καλά;»). Οι ανοιχτές ερωτήσεις βοηθούν το παιδί να ξετυλίξει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. 
• Ακούμε με προσοχή τα συναισθήματα του παιδιού, όποια κι αν είναι αυτά! π.χ. «Καταλαβαίνω πως λυπάσαι που τελείωσε το καλοκαίρι» ή «Καταλαβαίνω ότι φοβάσαι γιατί δεν ξέρεις πώς ακριβώς θα είναι αυτή η χρονιά». 
• Καλό είναι ως γονείς να προλαμβάνουμε κοινές εστίες άγχους, όπως είναι η διατήρηση των σχολικών φίλων. Παραδείγματος χάριν, το διάστημα των διακοπών μπορούμε να διευκολύνουμε το παιδί να τηλεφωνεί στους φίλους του και να συζητούν ή να συναντηθούν. Η διατήρηση των επαφών βοηθάει στην ομαλή επιστροφή του παιδιού στη σχολική αίθουσα. 
• Εξηγούμε πως είναι φυσιολογικό να ανησυχεί σχετικά με την αλλαγή και μοιραζόμαστε δικές μας εμπειρίες. (π.χ. «Θυμάμαι πόση αγωνία είχα την πρώτη μέρα»). Το παιδί καθησυχάζει, όταν καταλαβαίνει πως και οι ενήλικες έχουν βιώσει ανάλογα συναισθήματα και τα έχουν διαχειριστεί. Επιπλέον, μπορούμε να ανατρέξουμε μαζί με το παιδί μας σε μία προηγούμενη αλλαγή, στην οποία ανταπεξήλθε και από την οποία μπορεί να αντλήσει αυτοπεποίθηση. 
• Αναλογιζόμαστε το δικό μας άγχος και τις δικές μας προσδοκίες. Είναι φυσικό ως γονείς να αγωνιούμε για την προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο, ωστόσο πολλές φορές η αγωνία εντείνεται από μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Δεν είναι συνετό να αναμένουμε από ένα παιδί να κάνει τα πάντα από τις πρώτες εβδομάδες! Χρειάζεται ενθάρρυνση, ψυχραιμία και εμπιστοσύνη στην ανθεκτικότητά του, αναγνώριση των προσπαθειών του.? 
• Επίσης, είναι βοηθητικό να αναφερόμαστε και στις θετικές και ευχάριστες πτυχές του σχολείου, όπως η αλληλεπίδραση με τους συμμαθητές και τους φίλους του, οι εκδρομές, τα σχολικά πάρτι, η μουσική και τα αθλήματα.? 
• Τέλος, όσο σημαντικές είναι οι συζητήσεις, θα πρέπει να αποφύγουμε να είναι ατέρμονες ή να είναι μια διαρκώς επαναλαμβανόμενη προσπάθεια να καθησυχασθεί το άγχος του παιδιού. Οι συζητήσεις χωρίς όρια μπορούν να κάνουν το άγχος χειρότερο. Διαλέξτε μια στιγμή στην ημέρα που έχετε την ηρεμία για τέτοια συζήτηση και δώστε την δυνατότητα στο παιδί για εναλλακτικές δραστηριότητες (π.χ. να πάει να παίξει) αντί για επαναλαμβανόμενες συζητήσεις.

2. Την εβδομάδα πριν την έναρξη του σχολικού έτους

Μπορείτε να χρειαστεί να κάνετε τα εξής:

• Περιγράφουμε το πώς θα μοιάζουν οι πρώτες ημέρες στο σχολείο. Σε αυτήν την κατεύθυνση μπορεί να βοηθήσει η δημιουργία ενός προγράμματος, στο οποίο θα απεικονίζονται αδρά οι δραστηριότητες του παιδιού μέσα στη μέρα.
• Σε περιπτώσεις που το παιδί έχει ήδη έντονο άγχος μπορούμε να περπατήσουμε παρέα με το παιδί προς και από το σχολείο του μια-δυο φορές, καθώς η διαδρομή αυτή αποτελεί σημαντικό κομμάτι του πώς θα κυλούν οι ημέρες του.?
• Καθώς το καλοκαίρι πλησιάζει προς το τέλος του, αρχίζουμε σταδιακά να μεταφέρουμε το πρωινό ξύπνημα του παιδιού όλο και πιο νωρίς -όσο πιο κοντά γίνεται στην ώρα έγερσης για το σχολείο- προκειμένου να τη συνηθίσει.?
• Διαλέγουμε σχολική τσάντα και την εξοπλίζουμε με κάποια βασικά αντικείμενα (τετράδια, κασετίνα, μολύβια), σημειώνοντας το όνομα του παιδιού επάνω. Η επιλογή και η προετοιμασία της τσάντας αποτελεί μία τελετουργία που σηματοδοτεί τη νέα αρχή. Προσκαλούμε το παιδί να σκεφτεί αν υπάρχει και κάποιος άλλος τρόπος που το ίδιο θα ήθελε να σηματοδοτήσει αυτή τη μετάβαση (π.χ. δημιουργία κολάζ, γράψιμο σε ημερολόγιο, οικογενειακή δραστηριότητα κλπ.).
• Ενθαρρύνουμε τις συναντήσεις και τις συνομιλίες με τους φίλους και συνομηλίκους! Συζητάμε την αξία της αληθινής φιλίας και της? καλοσύνης. Οι ευχάριστες αλληλεπιδράσεις ενισχύουν τόσο τη διάθεση, όσο και το αίσθημα του ανήκειν.

3. Το βράδυ πριν την 1η ημέρα του σχολείου

• Ρυθμίζουμε τα ξυπνητήρια μας 15-20 λεπτά νωρίτερα από το χρόνο που εκτιμούμε ότι είναι απαραίτητος. Η οποιαδήποτε πίεση χρόνου μπορεί να αυξήσει το άγχος τόσο του παιδιού, όσο και το δικό μας, οδηγώντας σε αρνητική διάθεση και προστριβές.
• Αποφεύγουμε τη χρήση κινητού/υπολογιστή για τουλάχιστον δύο ώρες πριν από την ώρα του ύπνου.
• Εάν το παιδί εκφράσει συγκεκριμένες ανησυχίες (π.χ. μήπως αργήσει, μήπως δεν βρει την τάξη του ή? δεν ξέρει με ποιον να καθίσει), συνεργαζόμαστε για να καταρτίσουμε ένα σχέδιο. Ακούμε προσεκτικά ή καταγράφουμε μαζί τις ανησυχίες του και εξετάζουμε διάφορες πιθανές λύσεις. Στη συνέχεια, ενθαρρύνουμε το παιδί να επιλέξει τη λύση που του ταιριάζει περισσότερο για να τη δοκιμάσει.
• Αφήνουμε το ίδιο το παιδί να επιλέξει ρούχα (κατάλληλα για τον καιρό) από το προηγούμενο βράδυ και όχι το πρωί που μάλλον θα είμαστε όλοι πιο αγχωμένοι.?

4. Την 1η ημέρα του σχολείου

• Κατά την επιστροφή του παιδιού από το σχολείο δίνουμε χώρο και χρόνο ώστε να μοιραστεί το ίδιο όσα θέλει και χρειάζεται. Διεξάγουμε έναν ανοιχτό διάλογο. Αν δούμε ότι είναι προβληματισμένο ή θλιμμένο, είναι σημαντικό να παραμείνουμε ψύχραιμοι και να μην το βομβαρδίσουμε με ερωτήσεις. Εφόσον δεν θέλει να συζητήσει, δηλώνουμε τη διαθεσιμότητά μας να το ακούσουμε οποιαδήποτε στιγμή. Παρεμβαίνουμε μόνο όταν δούμε την πεσμένη διάθεση να επαναλαμβάνεται.

5. Τις πρώτες ημέρες στο σχολείο

• Τηρούμε ένα σαφές χρονοδιάγραμμα όσον αφορά τον χρόνο που περνά το παιδί στις οθόνες.
• Φροντίζουμε ώστε το παιδί να αναπαύεται επαρκώς.?
• Ολοκληρώνουμε το διάβασμα το αργότερο ως το απόγευμα, διότι τη νύχτα οι μνημονικές ικανότητες εξασθενούν και το παιδί δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή του.
• Εγγράφουμε το παιδί σε ομαδικά αθλήματα ή μαθήματα χορού, για να ενισχύσουμε την κοινωνικοποίησή του.

Συχνές Απορίες

Τι κάνω όταν το παιδί μου δεν θέλει να επιστρέψει στο σχολείο;

Είναι σημαντικό να μην υποχωρήσετε, διότι με αυτόν τον τρόπο θα είναι πιο πιθανό το παιδί να επαναλάβει το αίτημά του για άρνηση του σχολείου. Δεν απειλούμε και δεν βάζουμε τιμωρίες. Αναγνωρίζουμε τα αισθήματα του παιδιού για το σχολείο, εξηγώντας του πόσο σημαντικό είναι να τηρούμε τις υποχρεώσεις μας και ρωτώντας πώς μπορούμε να το βοηθήσουμε πριν την επιστροφή του στις σχολικές αίθουσες. Κάποια παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν έντονα συναισθήματα άρνησης να πάει στο σχολείο. Ξέρουμε όμως ότι κάθε μέρα που αποφεύγεται το σχολείο αυξάνεται περισσότερο η πιθανότητα το παιδί να μην ξαναγυρίσει στο σχολείο, με όλες τις ψυχολογικές και ακαδημαϊκές επιπτώσεις που αυτό συνεπάγεται.

Πώς προετοιμαζόμαστε για τα μαθήματα της καινούργιας χρονιάς;

Αξιοποιείτε τα παιδαγωγικά και εκπαιδευτικά βιβλία διακοπών, ώστε το παιδί να προετοιμαστεί για τις απαιτήσεις της νέας σχολικής χρονιάς με ευχάριστο και δημιουργικό τρόπο. Εστιάζετε σε σημεία της σχολικής ύλης που ενδεχομένως να δυσκόλεψαν το παιδί κατά το προηγούμενο έτος. Μέσω της επανάληψης φροντίζετε να μειώσετε όσο το δυνατόν περισσότερο τα κενά και τις ελλείψεις στη διδακτέα ύλη των προηγούμενων τάξεων.

Ποιο είναι το ιδανικό πρόγραμμα ύπνου για το παιδί μου;

Η τήρηση ενός σταθερού προγράμματος ύπνου είναι απαραίτητη για τη σωματική και πνευματική ευεξία του παιδιού, όπως η καλή διατροφή και η άθληση. Συνήθως τα παιδιά του δημοτικού χρειάζονται από 9 έως 11 ώρες ύπνου την ημέρα, ενώ για τους εφήβους αρκούν 8 έως 10 ώρες .Προσπαθήστε να τηρείτε το πρόγραμμα ύπνου ακόμη και τα Σαββατοκύριακα, προκειμένου να δημιουργήσετε μία σταθερή ρουτίνα στη ζωή του παιδιού.

Πώς προστατεύω το παιδί μου από φαινόμενα, όπως ο σχολικός εκφοβισμός;

Όταν το παιδί σας βρίσκεται στο σχολείο, υπεύθυνο για την ασφάλεια και την προστασία του είναι το ίδιο το σχολείο. Ως εκ τούτου θα είναι προς όφελός σας να έχετε μία καλή συνεργασία με το εκπαιδευτικό προσωπικό και τον σχολικό σύμβουλο. Εάν παρατηρήσετε οποιαδήποτε ασυνήθιστη ή προβληματική συμπεριφορά στο παιδί σας, μη διστάσετε να απευθυνθείτε στην ψυχολόγο και τον κοινωνικό λειτουργό του σχολείου. Η συνεργασία και η τακτική επικοινωνία με άλλους γονείς μπορεί επίσης να αποβεί βοηθητική.

Πώς παρακολουθώ την εξέλιξη του παιδιού μου, δίχως να το πιέζω;

Επιδιώξτε την άμεση συνεργασία με τους δασκάλους του παιδιού, ώστε να παραμένετε ενημερωμένοι. Συζητήστε με το παιδί για την καθημερινότητά του στο σχολείο, δίχως να το βομβαρδίζετε με ερωτήσεις. Ο υπερβολικός και αυστηρός έλεγχος μπορεί να ενισχύσει τα αρνητικά αισθήματα του παιδιού για το σχολείο. Παροτρύνετε το παιδί να αναλάβει πρωτοβουλίες και βοηθήστε το να αυτονομηθεί στην διαδικασία του διαβάσματος, προσφέροντας στήριξη μόνο εφόσον σας ζητηθεί από το ίδιο.

Με ποιον τρόπο μπορώ να βοηθήσω στην κοινωνικοποίηση του παιδιού μου;

Εκτός από την εγγραφή του σε ομαδικά αθλήματα και δημιουργικές εξωσχολικές δραστηριότητες, είναι σημαντικό να δώσετε στο παιδί την ευκαιρία να προσκαλέσει τους φίλους του στο σπίτι ή να τους επισκεφθεί. Οργανώστε ομαδικές δραστηριότητες εκτός του σχολείου (π.χ. βόλτες στην εξοχή, επίσκεψη στον κινηματογράφο), για να βοηθήσετε στη σύσφιξη των σχέσεων του παιδιού με τους φίλους του.

Με την κατάλληλη υποστήριξη, όλα τα παιδιά έχουν την ικανότητα να διαχειριστούν με επιτυχία τη μετάβαση πίσω στο σχολείο. Ωστόσο, εάν οι γονείς - φροντιστές παρατηρούμε επίμονες αλλαγές κι ενοχλήσεις όπως πχ. έντονο κοιλιακό άλγος, συνεχόμενες αϋπνίες και μείωση ορέξεως, κοινωνική απομόνωση, τότε καλό είναι να διερευνήσουμε αυτά τα πρώιμα σημάδια έντονου άγχους με έναν ειδικό ψυχικής υγείας.?

Σε περίπτωση που τα προβλήματα άγχους επιμένουν πέραν των πρώτων ημερών ή είναι πολύ έντονα και κυρίως αν οδηγούν στην αποφυγή του σχολείου είναι σημαντικό να ζητήσετε την βοήθεια κάποιου ειδικού.?