Ναυμαχία του Ναυαρίνου: Γιατί οι Άγγλοι τη χαρακτήρισαν «ανάρμοστο γεγονός», οι Γάλλοι «αισχρή πράξη» και οι Ρώσοι έπεσαν να πεθάνουν; Τι δεν ήθελαν οι Σύμμαχοι, που όμως έγινε τυχαία

 

Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου σφράγισε την επιτυχία της Ελληνικής Επανάστασης, όμως οι Άγγλοι την χαρακτήρισαν «ανάρμοστο γεγονός», οι Γάλλοι «μια αισχρή πράξη στους αιώνες» και οι Ρώσοι δεν είπαν κουβέντα από την πίκρα τους; Τι δεν επιθυμούσαν οι Σύμμαχοι, που όμως συνέβη τυχαία;

Ήταν μια μέρα σαν σήμερα, 20 Οκτωβρίου του 1827 όταν οι στόλοι των τριών μεγάλων δυνάμεων του 190υ αιώνα, της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας ναυμάχησαν με τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο. Ήταν η εμβληματική Ναυμαχία του Ναυαρίνου. Η τελευταία μεγάλη ναυμαχία της Ιστορίας που διεξήχθη με ιστιοφόρα πλοία. Επίσης ποτέ στο παρελθόν δεν βρέθηκαν τόσα πολλά πολεμικά πλοία, με τόσο μεγάλη δύναμη πυρός, συγκεντρωμένα σε ένα τόσο μικρό χώρο!

Διαβάζουμε απόσπασμα από το βιβλίο της συγγραφέως Αθηνάς Κακούρη «1821 Η αρχή που δεν ολοκληρώθηκε»: «Ίσως η μεγαλύτερη χάρη που χρωστάμε στον Κάνιγκ (σ.τ.σ. Τζορτζ Κάνινγκ: άγγλος φιλέλληνας πολιτικός, που διετέλεσε υπουργός των Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας και πρωθυπουργός κατά την περίοδο 10 Απριλίου - 8 Αυγούστου του 1827) είναι η σαφήνεια των οδηγιών του προς τον αρχηγό του αγγλικού στόλου στη Μεσόγειο, τον Κόδρινγκτον. Όταν είχε αποφασιστεί η κοινή παρουσία του στόλου των Τριών Δυνάμεων στα οθωμανικά νερά, ο Κόδρινγκτον είχε ζητήσει από τον τότε πρωθυπουργό, τον Κάνινγκ, διευκρινίσεις: η εντολή τους ήταν να παρεμποδίζουν τις μετακινήσεις του τουρκικού και του αιγυπτιακού στόλου, αλλά τι περιθώρια δράσεως είχαν οι τρεις συνδυασμένοι στόλοι προκειμένου να το επιτύχουν αυτό; Και ο Κάνινγκ είχε απαντήσει: «αν δεν αρκέσουν οι παραινέσεις, να μιλήσουν τα κανόνια».

Και μίλησαν τα κανόνια...

Ο Κάνινγκ πέθανε στις 8 Αυγούστου του 1827, όμως οι οδηγίες που είχε δώσει στον ναύαρχό του, ακόμα δυο μήνες μετά ήταν ενεργές στο νου του Κόδρινγκτον.
Και συνεχίζει την αφήγησή της η Αθηνά Κακούρη: «Έτσι, ένα επεισόδιο, ο ενδεχομένως τυχαίος πυροβολισμός που σκότωσε έναν διαγγελέα των Άγγλων το πρωί της 20ής Οκτωβρίου του 1827 μέσα στον κόλπο του Ναυαρίνου, λειτούργησε σαν το σπίρτο στο προσάναμμα. Ο γαλλικός στόλος προσέτρεξε και απανωτά ήρθαν και οι Ρώσοι. Τόσα πλοία στριμώχνονταν μέσα σε εκείνο τον κόλπο ώστε η μάχη γινόταν ακόμα και σώμα προς σώμα. Το βράδυ της 20ής Οκτωβρίου ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος είχε καταστραφεί ολοσχερώς».

Αυτό ήταν κάτι που δεν ήθελαν οι πολιτικοί των Μεγάλων Δυνάμεων, όμως εντελώς τυχαία συνέβη, προς όφελος των Ελλήνων.
Ο Γιάννης Κορδάτος, στην «Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας» του, γράφει: «Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου είχε αναστατώσει τις συμμαχικές κυβερνήσεις γιατί δεν περίμεναν ποτέ ότι θα έφταναν μέχρις εκεί και οι ίδιοι οι ναύαρχοι είχαν στεναχωρηθεί και είχαν αποδοκιμάσει το έργο τους. Ο Ρώσος ήταν για κάμποσες μέρες αμίλητος γιατί ξεπέρασε τις διαταγές που είχε και φοβόταν μήπως από το αποτέλεσμα της ναυμαχίας οι Έλληνες κερδίσουν το παιχνίδι τους… Διαδιδόταν τότε πως ο Κόδριγκτον παρασύρθηκε από τον ρώσο ναύαρχο για να χτυπήσει τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο. Κι αν δεν είναι σωστή η διάδοση αυτή, σωστό είναι πως ο αγγλορωσικός διπλωματικός ανταγωνισμός ήταν έντονος. Ο Γάλλος, πάλι, ναύαρχος, αν και ήταν ο πρώτος που άρχισε τις εχθροπραξίες, κρίνοντας το πολιτικό αποτέλεσμα της ναυμαχίας και κάνοντας τη σκέψη πως θα ωφελούσε τους Ρώσους και Άγγλους, μετάνιωσε για ό,τι έκανε και χαρακτήρισε και αυτός τη ναυμαχία σαν «ένα γεγονός αισχρό ανάμεσα στους αιώνες».

Ο σερ Άρθουρ Ουέσλι (πρώτος δούκας του Ουέλιγκντον), που ήταν πλέον πρωθυπουργός της Βρετανίας, αποκάλεσε τη ναυμαχία «ένα ανάρμοστο γεγονός», ανάρμοστο διότι, όπως είπε στην Βουλή των Κοινοτήτων, δεν άρμοζε στη Συνθήκη του Λονδίνου, η οποία δεν προέβλεπε χρήση βίας.

Κι έτσι σώθηκε η Ελληνική Επανάσταση, αλλά...

Τα φιλελεύθερα πνεύματα της Ευρώπης όμως χαιρέτισαν με ενθουσιασμό τη Ναυμαχία ως νίκη κατά της βαρβαρότητος. Όσο για τον Κόδριγκτον παρέμεινε μεν αρχηγός της αγγλικής μοίρας στη Μεσόγειο αλλά όχι για πολύ.
Φυσικά η ναυμαχία, μολονότι ευνοϊκή για τους Έλληνες, δεν είχε γίνει προς χάριν τους αλλά για να επιβάλουν οι Τρεις Δυνάμεις τη θέλησή τους στην Πύλη και έτσι να εξασφαλίσει η καθεμιά τους όσο γίνεται μεγαλύτερο μερίδιο επιβολής στην ανατολική Μεσόγειο.

Τυχαίο; Μπορεί...

Με τον ίδιο στόχο - το συμφέρον τους - είχαν ήδη κινηθεί και πολιτικά μεταξύ των Ελλήνων: οι Γάλλοι είχαν εξασφαλίσει τον Κωλέττη ενώ οι Άγγλοι είχαν πάρει με το μέρος τους τον Μαυροκορδάτο, τους Υδραίους, τον Μιαούλη. Ο Κολοκοτρώνης είχε στραφεί στους Ρώσους. Το συμφέρον των Ελλήνων, βεβαίως, δεν ταυτιζόταν ούτε με της Ρωσίας, ούτε με της Γαλλίας, ούτε με της Αγγλίας. Δυο πράγματα είχε απόλυτη ανάγκη τότε η Ελλάδα: να την αναγνωρίσει η Ευρώπη διπλωματικώς αφενός - την άμεση προσέγγιση της Ευρώπης, όπως την έλεγε ο Καποδίστριας - και αφετέρου να βρεθούν οι πόροι για να επιζήσει ως ανεξάρτητο κράτος». Αυτά!

Η ουσία είναι ότι η καταστροφή του οθωμανικού (μεσογειακού) στόλου έσωσε την Ελληνική Επανάσταση από την κατάρρευση μετά έξι και πλέον χρόνια άνισου αγώνα των Ελλήνων εναντίον δυνάμεων που επιστράτευε η Οθωμανική Αυτοκρατορία, αλλά και με τη μάστιγα των Εμφυλίων να κατατρώγει τις σάρκες των επαναστατών. Οι εμφύλιοι πόλεμοι συνεχίστηκαν, τα πάθη και ο φανατισμός ανάμεσα στους Έλληνες δεν έσβησαν ποτέ και η Ελλάδα επιμένει ακόμα κι αντιστέκεται… στον εαυτό της!