Eργαζόμενοι σε αναζήτηση νοήματος – Όταν δεν φτάνει μόνο ο μισθός

 Ενώ στην Ελλάδα ασχολούμαστε με το «γιατί ο μισθός δεν φτάνει», στην υπόλοιπη Ευρώπη όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι θέτουν το ερώτημα «γιατί δεν φτάνει μόνο ο μισθός».

Σύμφωνα με νέα πανευρωπαϊκή έρευνα του «Τοmorrow University» (ιδιωτικό πανεπιστήμιο με έδρα τη Γερμανία και παραρτήματα σε όλη την Ευρώπη), σχεδόν οι επτά στους δέκα εργαζόμενους δηλώνουν διατεθειμένοι να αφήσουν την τωρινή τους δουλειά, για να επιδιώξουν κάτι που να έχει «περισσότερο νόημα».

Επαγγελματίες – Διανοητικά εργαζόμενοι

Η έρευνα όμως έχει και κάποιους αστερίσκους: Καταρχάς, ο φορέας που τη διεξάγει ειδικεύεται σε «σπουδές καριέρας», για στελέχη ή/και διευθυντές επιχειρήσεων που θέλουν να συνδυάσουν «τις αξίες τους με το επαγγελματικό τους ταξίδι». Άρα είναι αναμενόμενο, να θέτει ερωτήσεις που εν μέρει προδιαθέτουν για συγκεκριμένες απαντήσεις.

Δεύτερον, στην έρευνα που διεξήχθη μέσω της πλατφόρμας συλλογής και ανάλυσης δεδομένων «Prolific», συμμετείχαν 522 «επαγγελματίες από όλη την Ευρώπη, από διαφορετικούς κλάδους, στάδια καριέρας, καταστάσεις απασχόλησης και επίπεδα εκπαίδευσης».

Η έμφαση δίνεται στον όρο «επαγγελματίες» – professionals. Με βάση την ευρωπαϊκή στατιστική κατηγοριοποίηση δεξιοτήτων και επαγγελμάτων της Eurostat (ESCO), στην ευρεία κατηγορία των «επαγγελματιών» εντάσσονται όσοι:

•  αυξάνουν το υπάρχον απόθεμα γνώσεων
• εφαρμόζουν επιστημονικές ή καλλιτεχνικές έννοιες και θεωρίες
• διδάσκουν για τα παραπάνω με συστηματικό τρόπο
• ή ασκούν οποιονδήποτε συνδυασμό αυτών των δραστηριοτήτων.

Σύμφωνα με τη Εurostat, η ικανή εκτέλεση των περισσότερων επαγγελμάτων αυτής της κύριας ομάδας απαιτεί δεξιότητες στο τέταρτο (ανώτατο) επίπεδο Διεθνούς Κατηγοριοποίησης Επαγγελμάτων (ΙSCO) του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ILO).

Διεθνές κογκνιταριάτο

Η ευρύτερη κατηγορία των «επαγγελματιών», κατατάσσεται  στην κορυφή της  εργασιακής πυραμίδας, σε επίπεδο δεξιοτήτων, καλύποντας θέσεις που απαιτούν τουλάχιστον πτυχίο πανεπιστημίου, μεταπτυχιακά ή διδακτορικό.  Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι επιστήμονες και οι μηχανικοί, εκπαιδευτικοί, υγειονομικοί, στελέχη επιχειρήσεων και διοίκησης, επαγγελματίες τεχνολογίας, πληροφορικής και επικοινωνιών ή επαγγελματίες νομικών, κοινωνικών ή πολιτιστικών υπηρεσιών και δραστηριοτήτων.

Με άλλα λόγια, η έρευνα του «Πανεπιστήμιου του Αύριο», δεν αφορά τους εργαζόμενους της «λάντζας», με μέτριο και χαμηλό επίπεδο ειδίκευσης, ούτε όσους εργάζονται σε βοηθητικά – υποστηρικτικά επαγγέλματα.

Αφορά την αφρόκρεμα του λεγόμενου «κογκνιταριάτου» (διανοητικά εργαζόμενοι), που συνιστούν άλλωστε το πλέον «κινητικό» εργατικό δυναμικό. Για την Ελλάδα θα λέγαμε ότι η έρευνα «φωτογραφίζει» κατεξοχήν τη γενιά του «brain drain». Νέους με πτυχία, που είτε έφυγαν τα χρόνια της κρίσης αναζητώντας καλύτερες επαγγελματικές ευκαιρίες στο εξωτερικό, είτε έμειναν εδώ (ή επέστρεψαν), αλλά δεν παύουν να έχουν στο μυαλό τους τη μετανάστευση. Στη γενιά αυτή ανήκουν και οι ψηφιακοί νομάδες, που  εργάζονται για εταιρείες εκτός των συνόρων της χώρας στην οποία κατοικούν.

Επομένως, τα αποτελέσματα της έρευνας πρέπει να τα ερμηνεύσουμε με βάση το κοινό που συμμετείχε.

Ωστόσο, οι απαντήσεις του σχετικά μικρού δείγματος, δεν παύουν να είναι αντιπροσωπευτικές, μιας γενικότερης τάσης, που θέλει ιδίως τους νεότερους εργαζόμενους, να ιεραρχούν ως εξίσου αν όχι περισσότερο σημαντικά από τον μισθό την προσωπική ισορροπία και την αυτοεκπλήρωση.

Νέοι εργαζόμενοι… ψάχνουν κάτι να τους γεμίζει

Με βάση την έρευνα του Tomorrow University, το 70% των επαγγελματιών κατατάσσει την αίσθηση σκοπού πολύ ως εξαιρετικά σημαντική στις επιλογές καριέρας. Το 66% θα εγκατέλειπε τη δουλειά του, για να αναλάβει εργασιακούς ρόλους που ευθυγραμμίζονται περισσότερο με τις αξίες του.

Η έρευνα δείχνει ότι οι επαγγελματίες δίνουν ολοένα και μεγαλύτερη προτεραιότητα στον σκοπό και τον αντίκτυπο της καριέρας τους, με το 52% να αναφέρει ότι άλλαξε τις επαγγελματικές του προτεραιότητες τα τελευταία πέντε χρόνια.

Όμως, ενώ το 55% δηλώνει ότι η δουλειά του ευθυγραμμίζεται με τις προσωπικές του αξίες, μόνο το 35% θεωρεί ότι ο εργασιακός του ρόλος έχει θετικό αντίκτυπο στην ψυχική του υγεία.

Τα παραπάνω ευρήματα «κουμπώνουν»  με την τελευταία έρευνα της Glassdoor, που δείχνει ότι το 65% των εργαζομένων νιώθουν «εγκλωβισμένοι» στη δουλειά που κάνουν.  Η Glassdoor είναι η μεγαλύτερη διεθνής πλατφόρμα εύρεσης εργασίας αλλά και αξιολόγησης των εργοδοτών από τους εργαζομένους (σε συνθήκες ανωνυμίας) και έχει στοιχεία και για την Ελλάδα.

Γειωμένοι στόχοι

Ο Δρ Thomas Funke, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του Tomorrow University, δήλωσε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι ιδανικά θα ήθελαν να κάνουν δουλειές που να τους γεμίζουν.

Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να περιμένουν κάποια θεία φώτιση ή «ανώτερο σκοπό» για να βρουν νόημα στη δουλειά τους. Η λογική αυτή οδηγεί στην απογοήτευση και τη διάψευση. Αντιθέτως συστήνει να δώσουν έμφαση σε πιο γειωμένους στόχους. «Σχεδόν το 60% των ατόμων που συμμετείχαν στην έρευνα ορίζουν την έννοια του ‘σκοπού’ ως τη δέσμευση στη διαρκή μάθηση και την προσωπική αναπτυξη», λέει ο διευθύνων σύμβουλος του «Τοmorrow University» – που έχει σπουδαστές από περισσότερες από 60 χώρες, κυρίως εξ αποστάσεως.

Παραπέμποντας στη φετινή έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για την αγορά εργασίας του αύριο (Τhe Future of Jobs report 2025), υπενθυμίζει ότι το 40% των απαιτούμενων eεπαγγελματικών δεξιοτήτων  αναμένεται να αλλάξουν στην επόμενη πενταετία. Άρα το κλειδί σε ό,τι κι αν κάνει κανείς για να έχει μια ικανοποιητική δουλειά στο μέλλον είναι η προσαρμοστικότητα.

«Η εκπαίδευση διαδραματίζει ισχυρό ρόλο σε αυτή τη μετάβαση. Ο τρόπος με τον οποίο μαθαίνουμε πρέπει να εξοπλίζει τους επαγγελματίες με τα κατάλληλα εργαλεία τεχνολογικού αλφαβητισμού και τις κοινωνικές-διαπροσωπικές δεξιότητες (τα λεγόμενα soft skills)  ώστε να εξελίσσονται διαρκώς, να χτίζουν ικανοποιητικές σταδιοδρομίες και, το σημαντικότερο, να έχουν θετικό αντίκτυπο στον κόσμο».

Βασικά ευρήματα

• Το 70,5% δηλώνει ότι η αίσθηση σκοπού είναι πολύ ή εξαιρετικά σημαντική στις επιλογές σταδιοδρομίας.
• Το 58,4% ορίζει τον σκοπό ως συνεχή μάθηση και προσωπική ανάπτυξη.
• Το 57,3% δηλώνει ότι η εργασία σε έναν τομέα που ευθυγραμμίζεται με τις αξίες και τις κλίσεις του είναι το κλειδί.
• Το 40,8% πιστεύει ότι ο σκοπός είναι να βοηθάς τους άλλους ή να έχεις θετικό αντίκτυπο στη ζωή των ανθρώπων.
• Η ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής είναι ο κορυφαίος παράγοντας που βελτιώνει την εργασιακή απόδοση (41,8%).
• Η αίσθηση του σκοπού είναι ο δεύτερος σημαντικότερος παράγοντας (21,8%).

Η ψυγική υγεία των εργαζομένων σε κίνδυνο

Συνολικά το 89,9% συμφωνεί ότι η εργασία με αίσθημα σκοπού επηρεάζει θετικά την ψυχική τους υγεία.

Μόλις το 23,2% δηλώνει ότι ο εργοδότης του είναι «ως επί το πλείστον υποστηρικτικός» στις ανάγκες της ψυχικής του υγείας, ενώ το 21,7% αναφέρει ότι δεν έχει καθόλου υποστήριξη.

Δείτε τα αποτελέσματα της έρευνας ΕΔΩ